دور زدن تحریم با ارز دیجیتال توسط ایران و روسیه در گزارش 2025 چینالیسس

بر اساس گزارش سالانۀ چینالیسس Chainalysis در سال ۲۰۲۵، سال ۲۰۲۴ نقطۀ عطفی در دور زدن تحریم با ارز دیجیتال توسط کشورها و نهادهای تحریم‌شده بود. تنش‌های ژئوپولتیک، تحریم‌های مالی گسترده‌تر، و نیاز به دور زدن سیستم‌های بانکی سنتی باعث توجه به دور زدن تحریم با ارز دیجیتال به‌عنوان ابزاری کلیدی برای تأمین مالی و تغییر استراتژی‌های اقتصادی شد.

این گزارش به تحلیل روش‌های دور زدن تحریم با ارز دیجیتال توسط روسیه، ایران، و سایر کشورهای تحت تحریم می‌پردازد و اقدامات بین‌المللی برای مقابله با این روند را برمی‌شمارد.

بررسی مقدماتی کلی دور زدن تحریم با ارز دیجیتال

در سال‌های اخیر، دور زدن تحریم با ارز دیجیتال به یکی از مهم‌ترین موضوعات در عرصۀ اقتصاد بین‌الملل تبدیل شده است. کشورهایی همانند ایران و روسیه، که با تحریم‌های گستردۀ بین‌المللی روبه‌رو هستند، به‌دنبال راه‌هایی برای حفظ تجارت خارجی و دسترسی به منابع مالی جهانی بوده‌اند. در این میان، فناوری بلاکچین و رمزارزها مانند بیت‌کوین و تتر، به‌عنوان ابزارهایی نوین برای مقابله با محدودیت‌های بانکی و مالی مطرح شده‌اند.

همچنین بنگرید: رشد جرایم ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۴

با توجه به ماهیت غیرمتمرکز و فرا‌مرزی ارزهای دیجیتال، انتقال سرمایه بدون نیاز به سیستم‌های بانکی سنتی امکان‌پذیر است. همین ویژگی، مسیرهایی را برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال باز کرده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که استفاده از رمزارزها در معاملات خارجی می‌تواند تأثیر تحریم‌ها را کاهش دهد و دسترسی کشورها به بازارهای جهانی را حفظ کند.

همچنین بخوانید: سرقت ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۴؛ بررسی گزارش رسمی چینالیسس

از سوی دیگر، نگرانی‌های بین‌المللی نیز افزایش یافته است. برخی دولت‌ها و نهادهای نظارتی، نسبت به سوءاستفاده از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال هشدار داده‌اند. به همین دلیل، فشار برای شفاف‌سازی تراکنش‌ها و اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر در حوزۀ رمزارزها افزایش یافته است.

با وجود این چالش‌ها، رشد روزافزون استفاده از بلاکچین در حوزۀ مالی، نشان می‌دهد که دور زدن تحریم با ارز دیجیتال همچنان در دستور کار برخی کشورها قرار دارد. به‌ویژه در سال ۲۰۲۴، با توسعۀ فناوری‌های مالی و افزایش فشارهای اقتصادی، نقش ارزهای دیجیتال در دور زدن تحریم با ارز دیجیتال بیش از پیش پررنگ خواهد شد.

افزایش تراکنش‌های کریپتو در حوزه‌های قضایی تحت تحریم

در سال ۲۰۲۴، حوزه‌های قضایی تحت تحریم، مجموعاً ۱۵.۸ میلیارد دلار ارز دیجیتال دریافت کردند که حدود ۳۹ درصد از کل تراکنش‌های غیرقانونی رمزارزها را تشکیل می‌دهد. این افزایش، عمدتاً ناشی از استفادۀ گستردۀ ایران و روسیه از رمزارزها برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال جهت مقابله با محدودیت‌های مالی بود.

ایران: استفادۀ گسترده از صرافی‌های متمرکز داخلی

ایرانی‌ها در واکنش به محدودیت‌های اقتصادی تحمیلی، روی به صرافی‌های متمرکز داخلی آوردند و الگوهای معاملاتی نشان‌دهندۀ افزایش فرار سرمایه برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال بود. این روند به عرصه‌ای گسترده‌تر تبدیل شد که در آن شهروندان و نهادهای ایرانی ارز دیجیتال را به عنوان سیستم مالی جایگزین در شرایط بحران اقتصادی و همچنین برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال انتخاب کردند.

روسیه: تأمین مالی ماشین جنگی با کریپتو

شبکه‌های مرتبط با روسیه فعالیت گسترده‌ای در استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال داشتند. از جمله، تأمین مالی پهپادهای نظامی و تسهیل معاملات مرتبط با تدارکات جنگی از طریق رمزارزها صورت گرفت. تحقیقات چینالیسس Chainalysis نشان داد که نهادهایی نظیر KB Vostok، یک توسعه‌دهندۀ پهپاد روسی، با استفاده از ارزهای دیجیتال اقدام به دریافت کمک‌های مالی و فروش تجهیزات نظامی کردند.

رویکردهای جدید در تحریم کریپتو توسط OFAC

دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده (OFAC) در سال ۲۰۲۴ تمرکز خود را از افراد و گروه‌های کوچک به زیرساخت‌های مالی و شبکه‌های مرتبط گسترش داد. این تغییر استراتژی با هدف حذف شبکه‌های حمایتی از فعالیت‌های غیرقانونی و محدود کردن دسترسی کشورها و نهادهای تحریم‌شده به ارزهای دیجیتال در دور زدن تحریم با ارز دیجیتال انجام شد.

اقدامات اصلی علیه روسیه

۲۳ آگوست ۲۰۲۴: OFACشرکت KB Vostok را به‌دلیل نقض تحریم‌ها و دور زدن تحریم با ارز دیجیتال برای تامین مالی پهپادهای نظامی تحریم کرد. تحقیقات نشان داد که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار تراکنش مرتبط با این شرکت از طریق صرافی‌های روسی تحریم‌شده برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال انجام شده است.

۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴: پلیس آلمان در Operation Final Exchange زیرساخت ۴۷ صرافی روسی‌زبان بدون KYCرا توقیف کرد. این صرافی‌ها با دریافت مبالغ عظیم به‌عنوان پلتفرمی برای جرائم سایبری و دور زدن تحریم با ارز دیجیتال عمل می‌کردند.

استفاده از صرافی‌های بدون KYC

صرافی‌های بدون KYC روسی همچنان به‌عنوان یک مشکل برجسته در زمینۀ پول‌شویی، تراکنش‌های دارک‌نت و دور زدن تحریم با ارز دیجیتال محسوب می‌شوند. با این حال، اقدامات گستردۀ اجرایی منجر به کاهش فعالیت و جریان مالی این پلتفرم‌ها شد، هرچند باز هم پلتفرم‌های جدید در جایگاه برندهای توقیف‌شده فعالیت خود را آغاز کردند.

ایجاد مکانیزم‌های جدید پرداخت توسط کشورهای تحت تحریم

کشورهای تحت تحریم همچون روسیه و ایران برای حفظ تجارت و دسترسی به سرمایه، به روابط مالی با کشورهای بریکس (برزیل، هند، چین و آفریقای جنوبی) روی آوردند.

روسیه پرداخت‌های تجاری با استفاده از استیبل‌کوین‌ها و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را با هدف دور زدن تحریم با ارز دیجیتال توسعه داد.

ایران و روسیه در زمینۀ ایجاد یک ارز دیجیتال مشترک به‌عنوان جایگزین دلار مذاکراتی انجام دادند، درحالی‌که تلاش دارند وابستگی خود به شبکه‌های مالی غربی را ضمن دور زدن تحریم با ارز دیجیتال کاهش دهند.

چالش‌های نظارتی و اقدامات جهانی

دستکاری در حوزۀ ارزهای دیجیتال توسط کشورها و نهادهای تحت تحریم برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال، به چالش بزرگی برای مقامات بین‌المللی تبدیل شده است.

عملیات Destabilise: شبکه‌های پول‌شویی مرتبط با روسیه برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال توسط آژانس‌های جنایی بریتانیا و ایالات متحده متلاشی شدند. صرافی‌هایی نظیر Smart و TGR نقش مهمی در تأمین مالی باج‌افزارها و قاچاق مواد مخدر داشتند.

تحریم‌های کریپتکس: صرافی کریپتکس، با مدیریت سرگئی ایوانوف، متهم به پردازش بیش از 5.88 میلیارد دلار تراکنش غیرقانونی برای جرائم سایبری و بازارهای دارک‌نت شد.

عدم موفقیت کامل در محدود کردن پلتفرم‌های غیرمتمرکز: برخی پلتفرم‌های غیرمتمرکز، علیرغم اقدامات قانونی و تحریم‌های OFAC، همچنان فعال باقی ماندند:

تورنادوکش: این میکسر رمزنگاری، در سال ۲۰۲۲ به‌دلیل شستشوی بیش از ۴۵۵ میلیون دلار وجوه مسروقه تحریم شد، اما همچنان فعالیت‌های غیرقانونی را پردازش می‌کند.

نقش ارزهای دیجیتال در اقتصادهای محلی تحت تحریم

استفاده از رمزارزها توسط شهروندان عادی در کشورهای تحت تحریم همچنان به‌عنوان یک راه نجات مالی مهم برای دور زدن تحریم با ارز دیجیتال تلقی می‌شود. بسیاری از افراد و کسب‌وکارها برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، انتقال پول به خارج از کشور و دور زدن تحریم با ارز دیجیتال به حوزۀ کریپتو روی آورده‌اند. با این حال، تمایز بین کاربرد قانونی و غیرقانونی ارزهای دیجیتال در این حوزه‌ها همچنان چالشی نظارتی باقی مانده است.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد تحول در دور زدن تحریم با ارز دیجیتال و مقابلۀ جهانی با این روند بود. از روسیه گرفته تا ایران، دور زدن تحریم با ارز دیجیتال به‌عنوان راهکار و ابزاری برای دور زدن محدودیت‌ها و تأمین مالی غیرقانونی مورد استفاده قرار گرفتند.

حتماً بخوانید: بهترین وکیل متخصص ارز دیجیتال

اقدامات بین‌المللی، هرچند تا حدی موفقیت‌آمیز بودند، اما نتوانستند به طور کامل این چرخۀ غیرقانونی را از بین ببرند. بررسی دقیق‌تر عملیات‌های کریپتو و تقویت همکاری‌های بین‌المللی همچنان برای مقابله با این تهدید ضروری است.

با وجود تلاش‌های مستمر برای مهار این پدیده، شواهد نشان می‌دهد که دور زدن تحریم با ارز دیجیتال همچنان درحال گسترش است. دولت‌ها و بازیگران غیردولتی از پلتفرم‌های ناشناس و رمزارزهای پایدار برای پنهان‌سازی تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.

همچنین بنگرید: ردیابی ولت یا کیف پول ارز دیجیتال توسط وکیل سایبری

نبود چهارچوب‌های حقوقی یکپارچه و تفاوت در سطح همکاری میان کشورها، زمینه‌ را برای بهره‌برداری بیشتر فراهم کرده است. در چنین شرایطی، نقش فناوری ردیابی بلاکچین و تحلیل داده‌ها بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است.