مجازات شنود غیر مجاز و بررسی آن از منظر قانون
یکی از مهمترین جرائمی که در فضای مجازی روی می دهد جرم شنود غیر مجاز است، در این مقاله به بررسی شنود غیرمجاز و سپس مجازات آن می پردازیم و برای آشنایی با انواع جرم ها میتوانید مقاله انواع جرایم کامیپوتری را نیز مطالعه نمایید.
شنود غیر مجاز از منظر قانون
به استناد ماده 730 قانون مجازات اسلامی“ هر کس به طور غیر مجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد”.
بر اساس آنچه که در قانون گفته شده اولین شرط برای جرم شناخته شدن این عمل محتوای در حال انتقال است.
بعبارت دیگر دسترسی به داده ها و یا دیتابیس دیگری مشمول این ماده نخواهد بود .
چرا که شرط اول برای انطباق این جرم با عمل مجرمانه محتوای در حال انتقال است که تعبیر دیگر آن ترافیک داده است .
شرط دوم آن است که این ترافیک می بایست غیر عمومی باشد.
در غیراینصورت ترافیک داده های عمومی نظیر امواج رادیو و یا ماکروویو مربوط به تلویزیون مشمول این ماده نخواهد بود .
بعنوان نمونه ترافیک مودم منزل همسایه و یا ترافیک اینترنت یا شبکه شرکتی در نزدیکی محل سکونت شما میتوانند مصداق این جرم قرار گیرند.
مفهوم شنود چیست؟
منظور از شنود در اینجا همان sniff است که با استفاده از ابزارهای گوناگون امکان آن وجود دارد .
به بیان دیگر شنود در اینجا نه به مفهوم خاص کلمه شنیدن بلکه در مفهوم عام که همان دسترسی یافتن و مشاهده بسته های انتقالی داده است می باشد.
مجرمین سایبری با استفاده از ابزارهای مخرب این عملیات را با اهداف خاص دنبال می کنند.
در ساده ترین شکل آن میتوان به دستیابی به رمز های عبور مربوط به یک کاربر اینترنتی وایرلس اشاره کرد:
- شخص مجرم با استفاده از ابزارهایی شروع به بررسی بسته های در حال انتقال شخص نموده .
- به اطلاعاتی در خصوص سایتهایی که قربانی از آنها بازدید نموده.
- یا داده هایی که دانلود کرده یا نرم افزارهایی که مورد استفاده قرار داده دست می یابد .
توجه داشته باشید این جرم مقید به نتیجه نبوده و صرف قرار گرفتن در مسیر امواج داده ای و دسترسی به آنها سبب وقوع آن خواهد شد.
لزوما نیاز نیست که شخص مرتکب پس از به دست آوردن این اطلاعات اقدام به عملیات بعدی نماید.
شکل گسترده جرم شنود
مجازات شنود غیر مجاز و بررسی آن
طبق اصل ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بازرسی نامه‌ها و محصولات ارسال‌شده، ضبط غیر مجاز صدا و افشای مکالمات تلفنی اشخاص، مخفیانه گوش کردن به صحبت‌های دیگران ، شنود غیر مجاز و غیر قانونی و هرگونه تجسس در مکالمات، جز به حکم قانون، جرم استراق سمع دانسته شده است و مشمول قانون مجازات شنود غیر مجاز میباشد.
باتوجه به اهمیتی که حریم خصوصی اشخاص از آن برخوردار است در اصل ۲۵ قانون اساسی به موضوع حفظ و حراست از حریم خصوصی اشاره شده و بر اساس آن ” بازرسی و نرساندن نامه‌ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، جرم استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون. ” براساس قانون جرائم رایانه ای، شنود غیرمجاز رایانه ای عبارت است از ارتکاب به جرم استراق سمع محتوای ارتباطات غیرعمومی به صورت غیرمجاز و مخفیانه که میتواند مجازات جزای نقدی یا تا دو سال حبس و یا هر دو مجازات را در پی داشته باشد. مجازات شنود غیر مجاز رایانه‌ای در صورتی که برای بار سوم تکرار شود، محرومیت از خدمات الکترونیک عمومی از یک ماه تا یک سال را در پی دارد.
قانون در ماده ۲ به موضوع شنود غیرمجاز اشاره می‌کند:
هر کس به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نکته مهم آن است که نباید تصور کرد منظور از شنود غیرمجاز صرفا گوش دادن به مکالمات صوتی خصوصی اشخاص است، بلکه شنود غیرمجاز میتواند شامل هر نوع پیام خصوصی از قبیل محتوای صوتی، تصویری (عکس) یا نوشتاری (پیامک، ایمیل، پیام‌های خصوصی شبکه‌های اجتماعی و…) باشد و صرفا شنود محتوای خصوصی بدون رضایت فرد میتواند مصداق این جرم باشد.
