یکی از روش های بسیار شایع کلاهبرداران استفاده از سایت کلاهبرداری و پروژه های پانزی و سرمایه گذاری های هرمی است اما نکته بسیار مهم که باید به آن توجه داشت آن است که از چه طریقی میتوان فهمید که یک سایت کلاهبرداری است
اینترنت علاوه بر آنکه فرصت مناسب کسب درآمد است از طرف دیگر محل وقوع جرایم خاص خود نیز می باشد. تا کنون بیش از 70 روش کلاهبرداری آنلاین در دنیا تشخیص داده شده است. کلاهبرداری یا scam فریب کاربر به پرداخت پول به کلاهبردار می باشد. در این روش ها معمولا کلاهبرداران با استفاده از اهرم های روانشناسی نظیر عشق ورزیدن، ثروتمند شدن، کار کم و درآمد زیاد، ایجاد ترس، مذهب ، همدردی و … برای مجاب نمودن کاربر به پرداخت پول می پردازند. هنوز هم برخی از سناریوهای قدیمی کلاهبرداری که در فضای فیزیکی وجود داشت در فضای مجازی نیز توسط کلاهبرداران بکار گرفته می شود و جواب خود را پس داده است.
برخی از مدلهای کلاهبرداری کمی پیچیده تر هستند و تلفیقی از کلاهبرداری مهندسی اجتماعی و سپس تکمیل آن با اقدامات فنی هستند. برخی از سایتها یا ابزارها به بد افزار آلوده هستند و یا اطلاعات مالی یا هویتی شما را به سرقت می برند . در اینجا با برخی از رایج ترین روشهای کلاهبرداری آشنا می شویم و سپس در انتها روش های تشخیص سایت کلاهبرداری ارائه می کنیم.
فهرست عناوین
1-کلاهبرداری به شیوه رسیدن به حساب بانکی مسدود شده
در این روش کلاهبردار معمولا با ارسال پست الکترونیک به کاربر وعده می دهد که شما یک حساب مسدود شده به مبلغ بالا دارید که آن را در قرعه کشی یا لاتاری برنده شده اید که برای باز شدن حساب باید مبلغی نسبتا جزئی در قالب کارمزد ، مالیات و یا توجیهات مشابه برای رفع مسدودی پرداخت کنید.
2-کلاهبرداری معروف نیجریه ای یا کلاهبرداری 419
در این روش کلاهبردار ادعا می کند در یک نقطه دورافتاده زندگی می کند و گنجی را یافته است و برای امورات حمل و نقل آن نیاز به یک شریک دارد و در ازای آن شراکت مبلغ نسبتا کمی را درخواست می کند. گاها این ایمیل ها به قربانیان در قالب یافتن عتیقه جات، رسیدن به معدن طلا و الماس و سرمایه گذاریهای واهی ارسال می گردد. این مدل کلاهبرداری بطور واقعی از کشور نیجریه در فضای فیزیکی شروع شد و سپس به فضای مجازی نیز کشانده شد.
شکل 2: کلاهبرداری نیجریه ای معروف به کد 419
3- کلاهبرداری در امور خیریه
یکی از روشهای قدیمی برای تحریک احساسات کاربران و جمع آوری پول از آنهاست. روزانه با موضوعات مختلف کمک به بیماران، آسیب دیدگان، محیط زیست، آموزش و … پول های زیادی به دست این کلاهبرداران می رسد. البته روش درآمد زایی نسبتا جدیدی در فضای اینترنت به نام Donate شکل گرفته است که کاربران بر حسب علاقه و انگیزه به پروژه های در حال تکمیل یا خدمات رسان کمک مالی می کنند که این موضوع با جمع آوری کلاهبردار به بهانه خیریه متفاوت است. برای کمک رسانی و امور خیریه نیز مبادی رسمی وجود دارد که کاربران می توانند از آن نقاط برای مشارکت استفاده کنند.
4- کلاهبرداری کار از راه دور
یکی از جدیدترین کلاهبرداریهای حوزه فضای مجازی که رشد قابل ملاحظه ای یافته، استفاده از توان کار و تجهیزات دیگران برای امور تبلیغاتی با عنوان گمراه کننده کسب درآمد در منزل و از راه دور یا freelancer است . هر چند سایتهای معتبر کار از راه دور یا فری لنسر در دنیا و کشور ما وجود دارد ولی تعداد سایتهایی نیز که بطور موقت بوجود می آیند و جمعیتی را در این سایتها با وعده پرداخت پول جذب می نمایند و از آنها کار رایگان مثلا کلیک بروی آگهی های تبلیغاتی، پرکردن فرمهای تحقیق و یا کارهای تخصصی تر را می گیرند ولی موعد پرداخت پول به بهانه های مختلف از آن سرباز می زنند و یا بطور کل در مقطعی سایت از دسترس همگان خارج می شود نیز کم نیستند.
5- لغو حساب کاربری
در این شیوه کلاهبردار به قربانی یک پیام ارسال می کند که حساب کاربری شما بروی یک نرم افزار خاص در حال لغو شدن است برای تمدید آن به لینک زیر مراجعه کنید. این لینک فیشینگ است و در زمان پرداخت توسط کاربر حساب مالی فرد سرقت می شود.
6- ارسال کارت تبریک یا نرم افزار رایگان آلوده به بد افزار
یکی دیگر از روشهای فریب کاربران و آلوده ساختن رایانه یا گوشی همراه آنها به بدافزار با استفاده از ایمیل برای ارسال کارت پستال های دیجیتال، گیف ها و تصاویر بصورت رایگان و در واقع آلوده به بدافزار است که می تواند منجر به دسترسی و سرقت اطلاعات هویتی کاربر و سرقت مالی گردد.
7- فریب از طریق اغواگری جنسی
یکی از روشهای مرسوم کلاهبرداران تحریک کاربران به ایجاد روابط دوستانه جنسی و صیغه یابی و وعده دریافت پول اندک بابت اینگونه خدمات هستند. کلاهبردار با ایجاد سایت، شبکه اجتماعی و ارسال ایمیل کاربران را جذب و پس از سوء استفاده مالی پاسخ دهی به کاربر ندارد. البته این نوع کلاهبرداری در فروش تجهیزات ممنوعه نظیر اسلحه، مشروبات الکلی، مواد مخدر و … که کاربر تمایل به شکایت ثانوی ندارد به وفور مشاهده می شود.
8- اعطای وام
یک نوع دیگر کلاهبرداری وعده اعطای وام با فوریت زمانی و بدون شرایط سخت بانکی و بصورت تضمین شده است که از کاربر مقدار اندکی وجه بابت کارمزد و حق الزحمه درخواست می نمایند . در این حالت نیز پس از دریافت وجه مالی پاسخگوی کاربر نخواهند بود و معمولا به علت وجه پایین کلاهبرداری کاربران نیز تمایلی به ثبت شکایت و پی جویی موضوع را ندارند.
9- جبران خسارت و غرامت
در این نوع کلاهبرداری طی پیامک یا ایمیل به قربانیان یک پروژه کلاهبرداری مخصوصا پروژه های پانزی و سرمایه گذاری اعلام می گردد برای بازگشت وجه خود و دریافت دارایی سرمایه گذاری شده و یا معاف شدن از مالیات و کسورات می بایست مبلغی را مجددا پرداخت کنند. جالب اینجاست که اغلب افراد زیان دیده این پروژه برای رهایی از شکست حاصل شده به این پیامها امید می بندند و مجددا مبالغی را پرداخت می کنند که عملا هیچ گونه منفعت مالی برای آنها ندارد.
10- طرح های بیمه و طرحهای سرمایه گذاری
جامعه هدف اینگونه کلاهبرداری اغلب افراد مسن هستند که بدنبال سرمایه گذاری و کسب سود و یا طرح های نوین بیمه و خدمات آنها می باشند. کلاهبرداران با دسترسی به اطلاعات جمعیتی به اینگونه افراد طرح ها و پروژه های سرمایه گذاری و بیمه را بصورت پیام یا تماس صوتی معرفی و آنها را جذب می کنند.
11- کلاهبرداری پانزی
طرح پانزی برای اولین بار توسط فردی به نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) طراحی شده است. او با استفاده از این طرح توانست در طول یک سال از صدها نفر با وعده سودهای نجومی کلاهبرداری کند. در این روش کلاهبردار معمولا با سند سازی و ایجاد یک برند غیر واقعی کاربران را به بهانه سرمایه گذاری و زیر مجموعه گیری جهت افزایش سود جذب می کند در حالیکه در اصل هیچ منبع قابل ارزش سرمایه گذاری یا ارزش افزوده ای وجود ندارد. معمولا اینگونه شبکه ها بصورت هرمی و دودویی رشد می کنند یعنی هر کاربر برای اینکه بتواند سود مرحله را دریافت کند باید دو نفر زیر مجموعه به شبکه اضافه کند و آنها سرمایه گذاری کنند . در این نوع کلاهبرداری در مدت زمانهای ابتدای پروژه و به افراد سطوح بالا جهت جلب اعتماد افراد نشان شده پرداخت سود هم انجام می گیرد ولی پس از مدتی به یکباره و یا بتدریج پرداخت سود به تعویق و تاخیر می افتد و گاها کل سرمایه افراد بدون دریافت هیچ سودی از بین می رود. نوعی بازاریابی شبکه ای و هرمی هم وجود دارد که ساختار درختی و با جذب زیر مجموعه انجام می شود ولی در این نوع بازاریابی که قانونی نیز می باشد کالا یا خدماتی واقعی ارائه می گردد. هر چند در این مدل نیز در حین توسعه شبکه ممکن است کلاهبرداریهایی صورت گیرد ولی از ابتدا قصد بر این موضوع نبوده است.
مشخصه اصلی طرحهای پانزی این است که هیچ کالا ، خدمات یا منبع قابل ارزش یا معادل ارزش سرمایه گذاری وجود ندارد و کاربران اغلب با آگاهی از این موضوع وارد این گونه شبکه های کلاهبرداری می شوند. اصولا در پروژه های کلاهبرداری هویت عاملان اصلی و ایجاد کننده پروژه مجهول یا جعلی است و با کمی تحقیق و تفحص می توان به این موضوع پی برد. این کلاهبرداران وعده های دروغین پرداخت سودهای مالی بیشتر از مقدار عرف تجاری و بصورت تضمین شده را می دهند و کاربر احساس می کند بدون کار و زحمت و صرفا با یک سرمایه گذاری می تواند ثروتمند شود. نمونه بارز پروژه پانزی گلدکوئست است که در سالهای گذشته موجب گردید افراد بسیار سرمایه خود را از دست بدهند و اصطلاحا بازنده این طرح باشند.
امروزه با توجه به رشد و گسترش شبکه های بلاکچین و ارزهای دیجیتال شکل و شمایل جدیدی بخود گرفته اند و بهانه کلاهبرداری و توجیه کاربران را به سرمایه گذاری بر خرید ارزهای پر سود جعلی، مشارکت در ماین کردن، حمایت در سرمایه گذاری و … بنا نهاده اند که هیچ مبنای اقتصادی و ارزش افزوده ای را بهمراه ندارند. یکی از پروژه های کلاهبرداری اخیر در کشور پروژه های گوچپن qoojpn و لاکسون بود که با انتشار گسترده محتوا در بین کاربران توانست سرمایه بزرگی را بشکل کلاهبرداری برای خود فراهم کنند. این پروژه های با نقشه قبلی به کاربران سطوح بالا سود مالی هم پرداخت و حتی در ابتدای کار به افراد انصرافی سرمایه را بهمراه سود بر می گردانند تا اعتماد ها را جلب کنند. اغلب حتی از کاربرانی که به آنها سود پرداخت شده می خواهند تا یک ویدیو از خود مبنی بر رضایت از این شرکت و ترغیب سایر کاربران از خودشان بگیرند و در رسانه مربوطه شرکت بگذارند تا اعتماد مردم بیش از پیش جلب گردد. علاوه بر موارد گفته شده در بالا در تشخیص پروژه های پانزی می توان از برخی مراجع اینترنتی هم استفاده کرد. برخی از سایتهای اینترنتی مانند scamwatcher.com ، scamdoc.com، scamadviser.com ، getsafeonline.org ، trustpilot.com، URLvoid.com می توان استفاده کرد. خروجی این سایتهای آنلاین همیشه یکسان نیست زیرا واقعا مرجع واحدی در تشخیص پروژه های پانزی و اسکم وجود ندارد ولی هماهنطور که اشاره شد این پروژه ها نشانه های دارند از قبیل اینکه دامنه آنها اعتبار لازم را ندارد و یا ثبت کننده دامنه آنها مشخص نیست. بنابر این برای بررسی یک پروژه می بایست خروجی تمامی این سایتها بررسی شود . حتی امتیاز بالای این سایتهای آنلاین به یک پروژه نشان از اطمینان کامل نیست و می بایست برای حفظ سرمایه خودمان و یا یک فرد متخصص نیز پروژه را بررسی کنند.
