شرایط پذیرش ادله دیجیتال در محاکم قضایی چیستند؟
رایانهها مدتها است که در زندگی روزمره ما نقش مهمی ایفا میکنند و افراد زیادی از آن استفاده مینمایند. امروزه رایانه توانسته است تا جایگاه خود را در میان موسسات و ادارات دولتی باز نماید و با توجه به گسترش علم و فناوری، رایانه به عنوان مهره مهمی در دادگاهها و موسسات دولتی به شمار میآید.
با ورود رایانهها به ادارات دولتی دیگر روشهای قدیمی ثبت پروندهها جمع شد و جای خود را به روشهای مدرن یعنی همان رایانهها سپردند. متاسفانه این فناوری در کشور ما جایگاهی برای خود کسب نکرده است و به نوعی در دادگاه و مراکز دولتی سندهای الکترونیکی و ادله الکترونیکی اعتباری رسمی ندارند و ما همچنان شاهد استفاده از اسناد و مطالب قدیمی برای کشف و ضبط جرایم مختلف هستیم.
شرایط پذیرش ادله دیجیتال در دادگاه
در مورد شرایط پذیرش ادله دیجیتال باید بدانید تمامی نرمافزار و سختافزارهای دیجیتال که بتوانند اطلاعات مهم و ارزشمندی را در جهت اثبات اطلاعات، کشف جرم، دفاع، اثبات ادعا طرفین و … ارائه بدهند، به عنوان سند الکترونیکی و یا ادله دیجیتالی شناخته میشوند. به عبارتی دیگر هر اطلاعات و اسنادی که از اینترنت و دنیای مجازی به دست میآید را ادله دیجیتال یا ادله الکترونیک میگویند.
ادله الکترونیکی نقش مهمی را در مباحث حقوقی ایفا مینمایند. با کمک ادله دیجیتال یا ادله الکترونیکی میتوان اطلاعات و دلایلی به دست آورد که هیچگاه در سندهای کاغذی نمیتوان آنها را یافت. در صورتی که ادله الکترونیکی به دست آوردهاید ولی نمیدانید که به نفع شما است یا خیر، بهتر است که از یک وکیل مشاوره بگیرید.
ادله دیجیتالی در راستای تعقیب و دادرسی به یک پرونده کیفری نقش مهمی را برعهده دارد. ادله دیجیتال به طور کلی در دستگاههای هوشمند و ابزارهایی که توانایی جابهجایی داشته باشند، به کار میرود. به عنوان مثال: دوربینهای مداربسته، تلفنهای همراه، رایانههای شخصی و …
اهمیت و کاربرد ادله دیجیتال در دادسرا
با توجه به نیاز روزمره انسان به فناوری اطلاعات و تکنولوژی مدرن، این بستر فراهم شده است تا افراد آسانتر بتوانند از رایانهها برای به دست آوردن اطلاعات مهم استفاده نمایند. این مورد در کشف اسناد بسیار حائز اهمیت میباشد و همچنین این عامل کمک بسزایی در حل مسائل و معماهای پیچیده ارائه میکند.
در حقیقت در بحث شرایط پذیرش ادله دیجیتال، باید به نکاتی توجه کنیم که در ادامه در باره آن کمی توضیح خواهیم داد.
کاربرد اصلی ادله دیجیتال در دادگاهها به نحوی است که در کشورهای توسعه یافته برای حل کردن معماهای سخت و جرایمی همچون: آزار جنسی، سرقتهای بزرگ و … از مزایای آن بهرهمند شدهاند.
اهمیت ادله دیجیتال در دادسرا
امکان دارد اطلاعات الکترونیکی و یا دلایلی وجود داشته باشند که افراد از وجود آن بیخبر باشند و همین مسئله به ضرر آنها تمام شود.
مطابق با ماده ۱۳ قانون تجارت الکترونیک میتوان گفت که ارزش تمامی مدارک الکترونیک توسط دادگاه و دادرس تنظیم و تعیین میگردد. اما دلیل بر این نمیشود که بگوییم ارزش و اعتبار ادله دیجیتال برعهده دادرس و یا قاضی است، زیرا قانونگذار از قبل برای این مدارک الکترونیک اعتبار و ارزش تعیین نموده است.
توجه داشته باشد که ادله دیجیتال تنها به اطلاعات به دست آمده از رایانهها ختم نمیشود، بلکه تمام اطلاعت که از فضای مجازی به دست میآید مستند است؛ اطلاعاتی همچون کسب اطلاعات الکترونیکی از دوربینهای مداربسته و تلفن همراه، پیغامگیرها و تماسهای صوتی و … .
سه شرط ضروری برای داشتن شاهد دیجیتال قابل استناد
- صحت
- تمامیت
- انکارناپذیری
صحت
این شرط به این منظور است که در استنادپذیری ادله دیجیتال، ادله ارائه شده صحیح باشد؛ یعنی هم قانونی باشد و اینکه تغییر در آن ایجاد نشده باشد.
تمامیت
تمامیت به این منظور که کلیه مستندات و شواهد ارائه شده کامل باشند. نه اینکه بخشی از آن حذف و یا ارائه نشده باشد.
انکارناپذیری
مهمترین ویژگی جرایم دیجیتال این است که برخلاف جرایم سنتی انکار و یا اقرار در آن نقشی ندارد. زیرا تمامی فعالیتهای آن شخص در محیط اینترنت و یا کامپیوتر توسط سیستم رایانهها ثبت و ضبط میشوند.
آیا پیامک و ایمیل به عنوان ادله دیجیتالی در محاکم پذیرفته میشوند؟
برای پاسخ دادن به این سوال باید گفت که بر خلاف تصور عموم، پیامکها، ایمیلها و حتی صداهای ضبط شده جزء ادله دیجیتالی یا ادله الکترونیکی به حساب میآیند.
توجه داشته باشید که اگر شخصی در فضای مجاز همچون تلگرام، واتساپ و … سعی داشت تا شما را تهدید نماید و یا کلمات نامناسبی به شما نسبت داد، ابتدا با یک وکیل تماس بگیرید و به او اطلاع دهید.
سپس با توجه به راهنماییهای او میتوانید به مراکز قانونی مراجعه نمایید و با داشتن مدارک علیه آن شخص شکایت تنظیم کنید تا در اسرع وقت به شکایت شما رسیدگی شود. با انجام این کار، دادگاه با بررسی صحت مدارک شما توسط کارشناسان در زمینه فناوری، شکایت شما را بررسی میکند و حکمی بر مبنا این خطا صادر مینماید.
در خصوص شرایط پذیرش ادله دیجیتال در محاکم قضایی توجه داشته باشید که تمام مدارک باید قانونی و صحیح باشند، زیرا در غیر این صورت دادگاه شکایت شما را نمیپذیرد. تنها راه برای اطلاع از قانونی بودن مدرک این است که از یک وکیل متخصص راهکارهای لازم را کسب نمایید. بنابراین در صورتی که شما با استفاده از هک کردن اطلاعات و اکانت شخصی، مدارکی به دست آورید، این مدارک غیرقانونی بوده و از نظر دادگاه قابل قبول نخواهد بود.
نکته
پیامکها و ایمیلها و حتی صداهای ضبط شده افراد جزء ادله دیجیتالی محسوب میشوند. توجه داشته باشید که ممکن است گاهی اوقات این عمل به ضرر خود شما تمام شود، پس برای واکنش نشان دادن به عملی مجرمانه شما نیز دست به یک عمل مجرمانه نزنید. قبل از هر عملی اگر اطلاعی از درست یا غلط بودن آن ندارید، از یک وکیل حقوقی مشورت بگیرید.
اعتبار و ارزش ادله الکترونیک در محاکم دادگستری به عنوان دلیل اثباتی
در مورد شرایط پذیرش ادله دیجیتال در محاکم قضایی باید گفت قانونگذار برای ادله دیجیتال ارزش و اعتبار خاصی را تعیین کرده است. به نحوی که شما با داشتن مدرکی دال بر خطای فردی، میتوانید به دادسرا یا دادگاه مراجعه نموده و شکایت خود را تنظیم نمایید.
در مبانی حقوق جمهوری اسلامی، قانونگذار در قانونی به نام تجارت الکترونیک به ادله الکترونیک رسمیت و اعتبار بخشیده است که این عمل نشان دهنده ارزش داشتن ادله دیجیتال نسبت به ادله سنتی یا همان اسناد کاغذی است.
